Diimmá válggain válljejuvvojedje Sámediggái 21 lahtu. Fargga sii čoahkkanit válljet joavkkusteaset Sámediggái njunušjoavkku: ságadoalli ja guokte várreságadoalli sihke stivrra. Sámedikki doaimma dáfus hui dehálaš lea dat, guhtemuš dan lahtuin válljejuvvo Sámedikki ságadoallin. Son galgá leat guovddážis hábmemin Sámedikki doaimma deattuhansurggiid. Gii ihkinassii válljejuvvošiige Sámedikki njunušin, de nággu das ahte "gii lea sápmelaš" boahtá joatkašuvvat, jos sámediggeáirasat eai leat gergosat dovddastit Alimus hálddahusrievtti čovdosiid lágalašvuođa. Aiddo dál lea dakkár dilli ahte ii oktage leat jođiheamen min álbmotválljenorgána. Dálá ságadoalli doaimmas lea juo viehka guhká vuhtton diet árvováldegižžu Alimus hálddahusrivttiin, ja danin ollu eará dehálaš áššit leat beassan vajálduvvat.

Dákkár dilis Sámedikki ságadoalli ja stivra sáhtášedje mášolašvuođain ovttastahttit sáme- ja suomagielat sámiid ja geahppudit ná dálá losses dili. Muhto baicce ahte Sámedikki politihkalaš njunnošat livčče geahččalan čuollat buot sámiid beali, de sii leat viggan buoremus lági mielde botket buot ovttasbargovejolavuođaid. Diekkár dilis Sámedikki lea leamaš measta veadjemeahttun jođihit. Sámeálbmoga ollislaš buorredilli lea šaddan čáhkket saji smávva jovkkoža fámostallanpolitihkkii.

Vaikko dilli lea leamaš diekkár juo muhtun jagi, de sámiin lea máŋgasis várra ainge idealisttalaš govva Sámedikki njunnošiin, dego sin bealehisvuođas ja vuoiggalašvuođas. Buot ii leat goittotge mannan álggage nugo jienasteaddjiide lei lohpiduvvon. Sáhtášii dahkat guhkeslágan logahallama das, gokko addojuvvon lohpádusat ja stuorra boahtteáiggevišunnat eai leat ollašuvvan.

Juoga sivas sámit eai leat gidden stuorát fuopmášumi Sámedikki doaimmaide. Ammal eatnašat leat juo vuollánan jurdagii ahte dien min álbmotválljenorgánas ii leat báljo makkárge ávki dábálaš sápmelažžii. Goittot mus alddán lea leamaš juo guhká dakkár dovdu ahte mu leat dájuhan. Jos Sámedikki lahtuin soapmásiin leat diekkár biđgejeaddji doaibmavuogit, de dat sihkkarit čuohcá sin vejolašvuođaide bargat oppa min álbmoga beroštumiid buorrin.

Makkár Sámedikki ságadoalli dasto galggašii leat? Gáibiduvvo ollu olbmos, guhte válljejuvvo Suoma sámiid njunušolmmožin. Son šaddá sihkkarit gierdat doaimmastis garrage vuostehágu, ja nuba son galgá leat nanus ja diehtit justa man ovdii lea rahčamin. Ja sus galget leat maiddái ovttasbargonávccat ja dáidu guldalit earáid oaiviliid. Sámit ellet aiddo dál stuorra nuppástusaid siste. Mii háliidivččiimet diehtit, mo dálkkádatrievdan čuohcá min eallimii, mo duohtavuođa- ja soabadanproseassa ovdána ja mo mii galgat ceavzit dán árvitmeahttun ja johtilit nuppástuvvi máilmmis.

Eat dieđe vel, geat leat evttohassan Sámedikki ságadoallin. Sii šaddet fargga muitalit jienasteaddjiidasaset, maiguin áššiiguin sii áiggošedje bargat min álbmotválljenorgána njunušin ja maid áššiid sii háliidivčče erenoamážit deattuhit doaimmasteaset. Mus alddán stuorámus doaivvan livččii ahte buot sámiiguin galggašii meannuduvvot ovttadássásaš vuogi mielde ja sámegiela geavaheami ja ovddideami ovdii galggašii áinnas bargojuvvot. Soapmásat sáhttet dieid mu vuoruhemiid vuođul árvidit, gean mun ieš háliidivččen Sámedikki njunušin.